فطریه را می‌توان به «زندانیان غیرعمد» اختصاص داد؟

بنا به استفتاء بعمل آمده از سوی قریب به اتفاق مراجع عظام تقلید، زکات فطره به زندانیان نیازمند تحت حمایت ستاد دیه هم تعلق می‌گیرد.

به گزارش روابط عمومی ستاد دیه کشور، پرداخت زکات فطریه از جمله اعمال واجب پایان ماه مبارک رمضان است که مؤمنان پس از خروج از ماه مهمانی خدا با قید «فوریت در پرداخت» مکلف به پرداخت آن شده‌اند، تا بدینوسیله شادی عید روزه‌داری مقبول خود را با نیازمندان جامعه شریک باشند.

در ادای این فرض الهی و در تفسیر مستضعفان امت اسلامی که صرف زکات فطره به آن‌ها معطوف شده، افراد بی‌بضاعت و آبرومندی مانند بدهکاران مالی قرار دارند که نه بابت تنبیه جنبه عمومی جرایم کیفری بلکه به صرف ناتوانی و تنگدستی در تسویه دیون خصوصی و قروض شخصی رهسپار بندهای زندان شده‌اند و به دلیل نداشتن پشتوانه مالی و بعضا تاخیر در تادیه بدهی حضور در حبس آن‌ها از شمارش ماه‌های سال خارج شده و بنا به رقم محکومٌ‌‌‌به از مدت ابقای در زندان این افراد و دوری آن‌ها از جامعه با ظرف زمانی سال‌های متمادی یاد می‌شود.

در مورد تخصیص فطریه به این قبیل زندانیان غیربزهکار رهبر معظم انقلاب در پاسخ به استفتائی می‌فرمایند: «این کمک را در صورت موردی می‌توان به عنوان هدیه به فرد مستند یا خانواده محبوس گرفتار بند بدهند و لازم نیست صرفاً در اعطای زکات به او یا نماینده‌اش گفته شود که این مبلغ زکات فطره است اما باید در نیت قصد زکات فطره باشد».

موضوع مصرف زکات فطره برای آزادی زندانیان نیازمند طی سال‌های اخیر بسیار مورد سوال بوده و اغلب علما در این زمینه به ایراد نظر پرداخته‌اند که بیشتر نظرات بر جواز این اقدام خداپسندانه دایر است.

آیت‌الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتاء یکی از مؤمنان مبنی بر پرداخت زکات فطره برای بدهی افراد و یا آزادی زندانیان نیازمند نیز چنین پاسخ داده‌اند: «سؤال: اگر شخصی به واسطه ورشکستگی و بدهکاری فقیر شود آیا می‌توان زکات فطره را مستقیماً بابت بدهی او به شخص طلبکار داد یا باید حتماً به دست فقیر برسد؟ مصرف زکات فطره برای آزادى افراد فقیرى که بر اثر اشتباهاتى در زندان به سر مى برند، چه حکمى دارد؟ پاسخ: مانعی ندارد».

آیت‌الله سیستانی هم در این مورد در پاسخ به سؤال رئیس اسبق سازمان زندان‌ها مکتوب فرمودند؛ «اگر فرد زندانی شرایط نیازمندی را دارد پرداخت زکات برای آزادی او مانعی ندارد».

آیت‌الله نوری همدانی هم به صراحت چنین مسئله اختصاص فطریه به زندانیان جرایم غیرعمد را صحه گذاشته و می‌فرماید: «در صورتی که دین از راه غیر معصیت بر ذمه آن‌ها باشد، صرف زکات در راه آزادی این افراد جایز است».

آیت‌الله بهجت رحمت‌الله‌علیه هم در قبال این سؤال مکتوب، پاسخ همراه و موجزی مرقوم داشته‌اند که: «مانعی ندارد».

از دیگر علمای سفر کرده به دیار باقی مرحوم آیت‌الله فاضل‌لنکرانی هم پرداخت زکات فطره برای آزادی زندانیان نیازمند را با همین ادبیات تایید نموده و در پاسخ به استفتاء مسولین زندانبانی کشور تحریر فرموده‌اند: «بلامانع است».

آیت‌الله وحیدخراسانی در درباره پرداخت زکات فطره برای آزادی زندانیان با اعلام شرایطی تایید نموده و عنوان داشته‌اند: «در صورتی زندانی را بشناسید و او فقیر و مستضعف باشد و بابت امر گناه و خلاف شرع به زندان نیفتاده باشد پرداخت زکات فطره بابت آزادی زندانی بلامانع است».

مرحوم آیت‌الله جواد تبریزی نیز تخصیص زکات به این امر را با قیودی چون «احوط آن است که فرد محبوس متجاهر به فسق یا تارک‌الصلوه نباشد» همراه ساخته‌اند اما در مجموع قریب به اتفاق فقها صرف فطریه به زندانیان را در صورت احراز فقر و نیاز آن‌ها به صراحت تأیید نموده‌اند.

در سایه‌سار نبوت علمای اهل‌سنت مانند شیخ حسام‌الدین مجتهدی و ماموستا سید صلاح‌الدین حسامی هم پرداخت زکات را برای آزادی زندانیان تحت حمایت ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند جایز دانسته‌اند.

از همین روی در آستانه عید سعید فطر، ستاد مردمی دیه با دعوت از عموم مؤمنان و هموطنان روزه‌دار تقاضا دارد با پرداخت زکات فطره و دیگر وجوهات شرعی خود در این حوزه، ضمن استخلاص محکومان جرایم غیرعمد از بند، شادی‌بخش کانون خانواده بیش از ۱۲ هزار زندانی جرایم غیرعمد موجود در سطح ندامتگاه‌های کشور باشند. اتفاقی که افزون بر حمایت از این اقشار ضعیف در نگاهی کلی تضمین کننده سلامت جامعه هم خواهد بود.
با عنایت به عدم وجود پایگاه خاصی جهت جمع‌آوری این وجوه نقدی، هموطنان عزیز می‌توانند به‌منظور آزادی زندانیان تحت پوشش ستاد از طریق شماره کارت ستاد مردمی دیه استان مرکزی (۶۰۳۷۹۹۱۸۹۹۸۵۸۲۰۷)مبلغ زکات فطریه خود را به حساب ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند واریز نمایند.